De Zimbabwaanse vlag wordt gehesen. Na vijftien jaar oorlog is Zimbabwe in 1980 onafhankelijk. Het presidentiële stokje wordt overgedragen aan verzetsheld Robert Mugabe, die tien jaar in de gevangenis zat onder regime van Rhodesië. Hoewel Zimbabwe vandaag de dag ruim veertig jaar zelfbestuur heeft, is de Onafhankelijkheidsdag geen wijd gevierd feest in de steden. Die overwinning is verzuurd onder Mugabe. Want, hoewel hij niet meer aan de macht is, blijft het Mugabe-isme bestaan.

Verzetsheld wordt tiran

Voorafgaand van de onafhankelijkheid was Robert Mugabe Leider van de verzetsgroep Zanu. Toen de onafhankelijkheid nabij was, werd hij geopperd als kandidaat voor het minister presidentschap. Een rol die hij in 1980 won. Mugabe blijft jarenlang het hoofd van de overheid eerst als minister en later als president.  

De eerste jaren van Mugabe’s presidentschap zijn niet vlekkeloos maar hebben ook geen grote hobbels. Het is rond de millenniumwissel waar het echt misgaat. Met het Land Reform Program wordt land van overgebleven commerciële witte boeren hardhandig aangepakt om aan de Zimbabwaanse bevolking te geven. Het merendeel van deze nieuwe boeren blijken niet ervaren genoeg om goed voedsel te verbouwen. Hiernaast stopt de Verenigde Staten zijn financiële steun aan Zimbabwe; dat het sinds de onafhankelijkheid gaf. Deze combinatie leidt tot weinig eten en een hyperinflatie van de economie. Een brood kost tegen 2008 zelfs twee miljard Zimbabwaanse dollar. 

Ondanks deze en andere politieke missers geeft Mugabe de macht niet uit handen. Om president te blijven, oefent Mugabe en zijn partij druk uit tijdens de verkiezingen. Mensen werden op straat geïntimideerd om op ZANU-PF te stemmen. Bij kleine gemeenschappen waren dorpshoofden partijdig en bij meerdere verkiezingen wordt gezegd dat de uitslag frauduleus is.

Dorpshoofden krijgen giften

Chamunorwa Nhamo, wiens echte naam bekend is bij de redactie, werkte als polling agent en officieel waarnemer tijdens de verkiezingen van 2013 en 2018. In de lokale gemeenschap waar Nhamo observeerde, ziet hij van dichtbij wat er misgaat: “De dorpshoofden kregen van de regerende partij giften om de stemmen hun kant op te sturen.” Het waren niet alleen de dorpshoofden die omgekocht werden, ook Zimbabwanen worden om de tuin geleid, meent Nhamo. “Spullen die de regerende partij als gift ontvangt uit het buitenland, zoals voedsel en agrarische middelen, worden aan de mensen aangeboden als spullen die de partij zelf heeft geregeld. Hiermee manipuleren ze het beeld dat Zimbabwe van hen heeft.”

In 2017 wordt Robert Mugabe door in militaire coup afgezet als president. In zijn plaats komt een nieuwe president: Emmerson Mnangagwa, van Mugabe’s ZANU-PF partij. “Hij belooft een einde aan de tirannie te maken, maar niets is minder waar,” vertelt Mlondolozi Ndlovu president van de Young journalist association Zimbabwe (Yoja). “Mugabe is weg; maar het Mugabe-isme, zijn manier van regeren, blijft bestaan.”

Volgens Nhamo is het Mugabe-isme de afgelopen jaren zelfs heviger geworden, “Zelfs de minister van gezondheid deugt niet. Je kan niet minister van gezondheid zijn én baas van een ziekenhuis, dat botst. Hij probeert te verdienen aan de huidige pandemie.” Wat Nhamo het ergste vindt is dat het lijkt alsof de gemiddelde Zimbabwaan zich erbij neerlegt. “Vrijwel niemand heeft baat bij de huidige regering, maar men denkt dat ze het toch niet kunnen veranderen. In hun ogen is een stem op de oppositie een weggegooide stem. Hierom is de Onafhankelijkheidsdag ook geen feestelijke aangelegenheid.”

Journalisten worden tegengewerkt

De journalisten die deze zaken aan de kaak stellen, stuiten op tegenstand vanuit de overheid. “Vorig jaar werden er nog vijftig journalisten opgepakt, omdat ze te kritisch waren op de politiek,” vertelt Mlondolozi Ndlovu. Ook hij ziet dat de zaken er niet vooruit op zijn gegaan onder het nieuwe presidentschap. “De presidentswissel is een verandering geweest, die geen verandering heeft opgeleverd.”

“Wij, journalisten, hebben het label dat we een geheel nieuwe overheid in willen. Hierdoor werkt de huidige overheid ons hard tegen. Het is niet dat we alles om willen gooien. We willen de misstappen aankaarten, zodat die verbeterd kunnen worden. Maar zolang de overheid op journalisten reageert, kunnen wij weinig veranderen.” 

Journalist Ndlovu verwacht dat het beter wordt: “De nieuwe generatie is intelligent en ziet waar dingen misgaan. Hoewel totale vrijheid nog ver weg is, lijkt het is een kwestie van tijd tot het beter gaat. Wie weet kunnen we binnenkort echt trots zijn op de onafhankelijkheid”

National Heroes Acre

In hoofdstad Harare is al een monument en museum waar men trots kan zijn: The National Heroes Acre. Deze begraafplaats voor onafhankelijkheidsstrijders is een groots monument waar het beton de vorm van twee geweren nabootst. Te midden van het monument staat een standbeeld van drie onbekende soldaten die de vele ongenoemde soldaten symboliseren.

National Heroes Acre bezoeken?

Je vindt het National Heroes Acre aan 107 Rotten Row in Harare. Een bezoek aan het monument is gratis. Voor het bijbehorende museum wordt een toegang gevraagd van $ 10,- voor volwassenen en $ 5,- voor kinderen. Het museum is van maandag tot en met zaterdag geopend van 8:00 tot 16:30 uur.